Φουζικλάδι μηλιάς

Φουζικλάδιο μηλιάς

Venturia inaequalis

Η σοβαρότερη μυκητολογική ασθένεια της μηλιάς είναι το φουζικλάδιο της μηλιάς που οφείλεται στον μύκητα Venturia inaequalis του οποίου η ατελής μορφή, που είναι και η παρασιτική φάση του παθογόνου, ονομάζεται Spilocaea pomi (συν. Fusicladium dendriticum).

Προσβάλλει εκτός από την μηλιά, την μουσμουλιά και είδη του γένους Sorbus και Pyracantha.

Κατά την παρασιτική φάση το μυκήλιο του παθογόνου αναπτύσσεται μόνο ανάμεσα στην εφυμενίδα και την επιδερμίδα.

Είναι ευρύτατα διαδεδομένη σε όλες τις μηλοπαραγωγικές περιοχές.

Η ασθένεια είναι γνωστή και με τα ονόματα βούλα ή μουτζούρα ή εσχάρωση.

Γίνεται συστηματική καταπολέμηση της ασθένειας διότι:

• Εξασθενεί τα προσβεβλημένα δέντρα λόγω του ότι μειώνει την επιφάνεια φωτοσύνθεσης αλλά και λόγω της φυλλόπτωσης που προκαλεί
• Μειώνει την ποσότητα και την ποιότητα της παραγωγής.

Η ζημιά είναι ακόμη μεγαλύτερη στις περιοχές με υγρό και ψυχρό καιρό την άνοιξη και το καλοκαίρι.

Τα τελευταία χρόνια μας απασχολεί ιδιαίτερα σαν θέμα καθώς :

• Προκαλεί αισθητή μείωση στο εισόδημα των παραγωγών και εξαιτίας της μείωσης – υποβάθμισης της παραγωγής που προκαλεί .
• Αυξάνει το κόστος παραγωγής λόγω των τακτικών ψεκασμών που απαιτούνται για την καταπολέμησή του , με συνδυασμούς φαρμάκων ,μιας και είναι πλέον αποδεκτό από όλους όσους ασχολούνται με το θέμα ότι ο μύκητας τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει ανθεκτικότητα στις υπάρχουσες χημικές ομάδες φυτοπροστατευτικών.

Να σημειωθεί ότι εκτός από τις πρώιμες προσβολές που παρατηρούνται στα τέλη Απριλίου και τον Μάιο , παρατηρήθηκαν και πιο όψιμες προσβολές μέσα στον Ιούλιο αλλά και αργότερα δηλαδή κοντά στην συγκομιδή ακόμα και σε κτήματα που δεν υπήρχαν (τουλάχιστον αντιληπτά) αρχικά μολύσματα μέσα στον Απρίλιο - Μάιο.

Ο βαθμός ευπάθειας των ποικιλιών διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, την ποικιλία, το βλαστικό στάδιο ανάπτυξης των οργάνων του δέντρου ακόμα και από το υποκείμενο, χωρίς να είναι απαραίτητο ότι πιο ευαίσθητο είναι το πιο λαίμαργο.

Φέτος για παράδειγμα εμφανίστηκε θέμα στην Granny Smith σε EM9 στα φύλλα που εμφάνιζαν μικροφυλλία κάτω από την ταξιανθία ενώ στα πιο λαίμαργα φυτά όχι.

Ίσως να είναι πιο ευαίσθητα τα συγκεκριμένα φύλλα στην ασθένεια.

Κάποιες ποικιλίες μηλιάς είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες μεταξύ των οποίων:

Pink Lady , Gala, Red Delicious, Colden Delicious, Fuji.

• Σε κάποιες από αυτές εμφανίζεται πρώτα στα φύλλα ενώ ο καρπός εμφανίζει κάποια ‘ανθεκτικότητα’ όπως για παράδειγμα στην Pink Lady ,
• Σε κάποιες άλλες μπορεί να προσβάλλει καρπό με ελάχιστη συμπτώματα στα φύλλα (Ποικιλίες της οικογένειας Red Delicious όπως Red chief, Top Red, Scarlet –τουλάχιστον αυτό είδαμε φέτος αλλά και άλλες φορές στο παρελθόν στην περιοχή μας).
• Ποικιλίες της οικογένειας Gala και άλλες λαίμαργες ποικιλίες παρουσιάζουν ευαισθησία λόγω της πολύ γρήγορης ανάπτυξης που παρουσιάζουν οι βλαστοί τους σε κρίσιμες περιόδους , όπου μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας αυξάνεται πολύ η φυλλική επιφάνειά τους, τόσο που η νέα βλάστηση μένει ακάλυπτη από μυκητοκτόνα μεταξύ των ψεκασμών.

Έχω παρατηρήσει ότι παλαιότερα με την χρήση τριαζολών μπορεί να είχαμε προσβολές πάνω στα φύλλα αλλά ο καρπός προστατευόταν καλύτερα. Τα τελευταία χρόνια με τη χρήση στρομπιλουρινών έχουμε εμφάνιση κατευθείαν σε καρπό χωρίς να προειδοποιηθούμε από τα συμπτώματα στα φύλλα.

• Ανθεκτικότητα σχεδόν απόλυτη από τις νέες γνωστές ποικιλίες παρουσιάζει η Modi.

Ο μύκητας προκαλεί σοβαρές ζημιές σε περιοχές όπου το ετήσια ύψος βροχόπτωσης είναι μεγαλύτερο από 650 mm ή η εκμετάλλευση βρίσκεται σε κλειστές, ομιχλώδεις και υγρές κοιλάδες, σε εδάφη που καλύπτονται από ζιζάνια και όταν το φύλλωμα είναι λεπτό.

• Καθυστερημένη αζωτούχος λίπανση αυξάνει την ευαισθησία.
• Νεαρά δέντρα μέχρι 6 ετών δεν εμφανίζουν τόσο πολύ την ασθένεια.
• Μεγαλύτερα δέντρα παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαισθησία λόγω του ότι εκεί συνήθως υπάρχουν πιο πολλά μολύσματα.

Η εκδήλωση της ασθένειας με τη μορφή επιδημίας προϋποθέτει την καλλιέργεια ευπαθών ποικιλιών μηλιάς, παρουσία υψηλών πληθυσμών αρχικού (διαχειμάζοντος) μολύσματος (ιδιαίτερα όταν επικρατούν ήπιες συνθήκες κατά την φθινοπωρινο - χειμερινή περίοδο) και ευνοϊκές κλιματικές συνθήκες για την πραγματοποίηση πρωτογενών και δευτερογενών μολύνσεων.

Επιδείνωση του προκαλούμενου προβλήματος προκαλούν οι αποτυχημένες τακτικές φυτοπροστασίας, εξαιτίας – κυρίως - φαινομένων ανθεκτικότητας των πληθυσμών του παθογόνου στις εφαρμοζόμενες μυκητοκτόνες ουσίες.

Για την επιτυχή αντιμετώπιση της ασθένειας απαιτείται βαθύτερη γνώση της βιολογίας του παθογόνου με ιδιαίτερη βαρύτητα στη μείωση του αρχικού (πρωτογενούς) μολύσματος και όχι στην καταστολή του φαινομένου μετά την εκδήλωσή του.

Η λήψη καλλιεργητικών, βιολογικών και χημικών μέτρων πρόληψης (εφαρμογή χαλκούχων μυκητοκτόνων μετά τη συγκομιδή, εφαρμογή ουρίας λίγο πριν την αναμενόμενη πτώση των φύλλων με σκοπό την γρήγορη αποσύνθεση τους όταν αυτά πέσουν στο έδαφος, ώστε να μην υπάρχει γέφυρα μεταφοράς του μολύσματος την άλλη χρονιά, εφαρμογή βιολογικών παραγόντων στα πεσμένα στο έδαφος φύλλα, απομάκρυνση και καταστροφή των πεσμένων φύλλων από τον οπωρώνα) συμβάλλει αποτελεσματικά στη μείωση της έκτασης του φαινομένου.

Κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου απαιτείται συνεχής παρακολούθηση της καλλιέργειας από εξειδικευμένο προσωπικό (γεωργικοί σύμβουλοι), με σκοπό την άμεση λήψη μέτρων αντιμετώπισης με βάση τις επικρατούσες κλιματικές συνθήκες.

Η αποτελεσματικότητα των παραπάνω μέτρων προϋποθέτει καθολικότητα εφαρμογής στις μηλοπαραγωγικές περιοχές της χώρας και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων (γεωπόνοι, παραγωγοί, διευθύνσεις αγροτικής ανάπτυξης).

Συμπτώματα
Το φουζικλάδιο προσβάλει όλα τα εναέρια τμήματα του δέντρου: φύλλα, άνθη, καρπούς, μίσχους και πιο σπάνια τους βλαστούς και τους κλαδίσκους.

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα του φουζικλαδίου είναι οι κυκλικές ή ακανόνιστου σχήματος κηλίδες, οι οποίες στην αρχή έχουν λαδί χρώμα. Έπειτα σκουραίνουν, γίνονται πρασινόμαυρες - μαύρες με βελούδινη υφή. Στην συνέχεια χάνουν την βελούδινη υφή τους και μετατρέπονται σε ξηρές φελλώδεις περιοχές.

Στα φύλλα, τα συμπτώματα εμφανίζονται και στις δύο επιφάνειες. Πιο ευπαθή εμφανίζονται τα νεαρά φύλλα, ειδικά αυτά που βρίσκονται κάτω από τις ταξιανθίες τα οποία σε σοβαρή προσβολή πέφτουν πρόωρα.

Το αποτέλεσμα είναι να επηρεάζεται η ανάπτυξη των καρπών λόγω μείωσης της φωτοσυνθετικής επιφάνειας, η ωρίμανση του ξύλου και η δημιουργία των ανθικών καταβολών της επόμενης χρονιάς.
Πάνω στους προσβεβλημένους καρπούς εμφανίζονται αλλοιώσεις υπό μορφή ελαιώδους ή μαύρου χρώματος στιγμάτων.

Τα στίγματα αυτά επεκτείνονται σιγά- σιγά διατηρώντας το υποστρόγγυλο σχήμα

Οι καρποί είναι δυνατό να προσβληθούν σε όλα τα στάδια ανάπτυξής τους.

Όταν η προσβολή γίνει σε μικρούς καρπούς, μεγαλώνοντας παραμορφώνονται, σχίζονται και κάποιες φορές πέφτουν.

Η επιδερμίδα στα σημεία προσβολής μπορεί να σχισθεί με αποτέλεσμα ο καρπός να γίνεται ευπαθής σε δευτερογενείς προσβολές και από άλλους μύκητες.

Το παθογόνο μπορεί να προκαλέσει ζημιές και κατά την διάρκεια της συντήρησης των καρπών. Πάνω στους καρπούς εμφανίζονται μικρά μαύρα στίγματα τα οποία δεν επεκτείνονται (φουζικλάδι ψυγείου) και προέρχονται από μολύνσεις που προέκυψαν τις τελευταίες μέρες πριν τη συγκομιδή από βροχοπτώσεις.

Οι προσβολές των βλαστών και των ανθέων είναι σπάνιες και μόνο όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές.

Στα άνθη, τα συμπτώματα εκδηλώνονται σε όλα τα μέρη (ποδίσκος, πέταλα, σέπαλα), με την μορφή κηλίδων, όμοιες με των φύλλων και μπορεί να προκληθεί ανθόρροια..

Στους βλαστούς παρουσιάζονται μικρές κηλίδες που αργότερα εξελίσσονται σε μικρές εξελκώσεις.

Βιολογία
Η ασθένεια οφείλεται στον μύκητα Venturia inaequalis (Ασκομύκητες), ο οποίος έχει δύο διακριτές φάσεις: την σαπροφυτική τέλεια φάση και την παρασιτική ατελή φάση, η οποία είναι υπεύθυνη για την ασθένεια.

Στην τέλεια φάση ο μύκητας αναπαράγεται εγγενώς σχηματίζοντας ασκοσπόρια (λέγονται και χειμερινά σπόρια), ενώ στην ατελή, αναπαράγεται αγενώς σχηματίζοντας κονίδια (αναφέρονται και σαν θερινά σπόρια).

Ο μύκητας διαχειμάζει στα πεσμένα φύλλα στο έδαφος. Πάνω σ' αυτά σχηματίζει τα ασκοκάρπιά του (περιθήκια) κατά την διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα. Τα περιθήκια ωριμάζουν την άνοιξη, όταν αρχίζει και η έκπτυξη των οφθαλμών της μηλιάς. Με βροχερό και υγρό καιρό, τα περιθήκια απορροφούν νερό, διογκώνονται, ελευθερώνονται τα ασκοσπόρια και παρασύρονται από τον αέρα, μεταδίδοντας την ασθένεια σε μεγάλες αποστάσεις (πρωτογενείς μολύνσεις). Λόγω του ότι οι ασκοί ωριμάζουν διαδοχικά, τα ασκοσπόρια ελευθερώνονται για αρκετές εβδομάδες (μέχρι και τέλος Μαΐου). Για να γίνει η μόλυνση πρέπει απαραιτήτως η επιφάνεια να είναι βρεγμένη. Ο χρόνος που θα διαρκέσει η μόλυνση εξαρτάται από την θερμοκρασία και η επιφάνεια να παραμένει υγρή. Με υγρό καιρό το παθογόνο αναπαράγεται αγενώς σχηματίζοντας κονίδια. Τα σπόρια αυτά ελευθερώνονται και μεταφέρονται μόνο με το νερό, γι΄αυτό και μεταδίδουν την ασθένεια μόνο σε μικρές αποστάσεις. Οι μολύνσεις αυτές (από τα κονίδια) λέγονται δευτερογενείς και πραγματοποιούνται σε συνθήκες ίδιες μ'αυτές των ασκοσπορίων. Μέσα στην βλαστική περίοδο μπορούμε να έχουμε πολλές γενιές κονιδίων με επανειλημμένες μολύνσεις, από την άνθηση μέχρι και την συγκομιδή, εφόσον το καλοκαίρι είναι υγρό. Όταν τα προσβεβλημένα φύλλα πέσουν στο έδαφος, αναπτύσσεται το μυκήλιο, σχηματίζει τα ασκοκάρπια (περιθήκια), τα οποία όταν ωριμάσουν την άνοιξη ξαναδίνουν τις πρωτογενείς μολύνσεις.

Αντιμετώπιση
Το φουζικλάδιο της μηλιάς αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με προληπτικούς ή και θεραπευτικούς ψεκασμούς. Οι ψεκασμοί αποσκοπούν στο να εμποδίσουν την μόλυνση από τα ασκοσπόρια (πρωτογενείς μολύνσεις). Εάν επιτευχθεί αυτό, ο κίνδυνος από την ασθένεια δεν είναι πια μεγάλος, γιατί μετά το τέλος Μαΐου, οι συνθήκες γίνονται λιγότερο ευνοϊκές για την ασθένεια.

Ο χρόνος κατά τον οποίο γίνονται οι ψεκασμοί καθορίζονται από τις υπηρεσίες των Γεωργικών Προειδοποιήσεων.

Αυτές βασίζονται στην παρακολούθηση της ελευθέρωσης των ασκοσπορίων, της θερμοκρασίας του αέρα και του χρόνου που μένουν βρεγμένα τα φύλλα . Όπου οι συστάσεις των Γεωργικών Προειδοποιήσεων δεν είναι διαθέσιμες, πρέπει να γίνονται προληπτικοί ψεκασμοί σύμφωνα με τα βλαστικά στάδια του δέντρου.

Οι προληπτικοί ψεκασμοί έχουν σκοπό να εμποδίσουν την βλάστηση των σπορίων στην επιφάνεια των φύλλων, των καρπών κλπ. και την διείσδυσή τους μέσα στα φυτικά κύτταρα. Όταν οι ψεκασμοί αυτοί γίνονται με μυκητοκτόνα "επαφής", που παραμένουν στην επιφάνεια των φύλλων, θα πρέπει να εφαρμόζονται συχνά, ώστε να επιτυγχάνεται συνεχής κάλυψη των αναπτυσσόμενων οργάνων του δέντρου. Επίσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι δεν μπορούν να σταματήσουν την ασθένεια όταν ο μύκητας έχει ήδη μπει στο εσωτερικό των ιστών.

Ιδιαίτερα επικίνδυνες είναι οι πρώτες προσβολές στο στάδιο της έκπτυξης των "ματιών" ή στην "πράσινη κορυφή".

Έχει παρατηρηθεί ότι ακόμη και με χαμηλές θερμοκρασίες, επειδή τα μάτια κατακρατούν υγρασία υπό μορφή σταγόνων νερού, είναι δυνατό να ξεκινήσουν σοβαρές προσβολές φουζικλαδίου.

Γι' αυτό κρίνεται απαραίτητο να γίνεται ψεκασμός σε αυτό το στάδιο.

Εάν ο μύκητας μπει μέσα στους ιστούς χρειάζεται μεγαλύτερος βαθμός προστασίας και η θεραπευτική δράση των διεισδυτικών και διασυστηματικών μυκητοκτόνων. Επιπλέον, η εναλλαγή ή ο συνδυασμός μυκητοκτόνων επαφής με διασυστηματικά συνίσταται για την πρόληψη της ανθεκτικότητας.

Ένα επιπλέον μέτρο για την πρόληψη της ασθένειας είναι η καταστροφή των περιθηκίων. Αυτό έχει σαν σκοπό να περιορίσει τα μολύσματα (ασκοσπόρια), που προκαλούν τις πρωτογενείς προσβολές της άνοιξης.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με παράχωμα  ή συγκέντρωση και κάψιμο των πεσμένων φύλλων. Επίσης, με ψεκασμό των δέντρων μετά την συγκομιδή ή των πεσμένων φύλλων με κατάλληλα χημικά σκευάσματα.

Αυτό το μέτρο είναι αποτελεσματικό σε απομονωμένους οπωρώνες ή στην περίπτωση που εφαρμοστεί καθολικά, λόγω του ότι τα ασκοσπόρια μεταφέρονται με τον αέρα σε μακρινές αποστάσεις.
Τέλος, με την εφαρμογή κατάλληλων καλλιεργητικών μέτρων (αραιή φύτευση, κατάλληλο κλάδεμα αποφυγή φύτευσης σε διπλοσειρά) μειώνεται το επίπεδο σχετικής υγρασίας γύρω από την κόμη των δέντρων και εξασφαλίζεται καλός αερισμός. Με αυτόν τον τρόπο περιορίζεται στο ελάχιστο η διάρκεια διαβροχής του φυλλώματος.

Συνθήκες μόλυνσης: παρουσία του μολυσματικού παθογόνου, ευπαθές φυτό ή ευπαθείς ποικιλίες, υγρή επιφάνεια του φυτού και θερμοκρασία μεταξύ 2 °C-25 °C.

Ο προσδιορισμός της περιόδου μόλυνσης ακόμα βασίζεται στον πίνακα του Mills.

Πίνακας του Mills :

Θερμοκρασία	Βαθμοί προσβολής			Λανθάνουσα περίοδος σε μέρες
ºC	Ελαφρά	Μεσαία	Έντονη
	Χρόνος που απαιτείται για την μόλυνση σε ώρες.
5°	Περισσότερο από 2 ημέρες	Περισσότερο από 2 ημέρες	Περισσότερο από 2 ημέρες	22
6°	26	34	51	20
7°	21,5	27	40	19
8°	18	23	34	18
9°	15	20	30	17
10°	14	19	28	16
11°	12,5	17,5	26	15
12°	11,5	16	24	14
13°	10,5	15	22,5	13
14°	10	14	21	12
15°	9,5	13	20	11
16°	9	12,5	19	10
17°	9	12	18	9
18°	9	12	18	8
19°	9	12	18	8
20°	8	12	18	8
21°	9	12	18	8
22°	9	12	18	-
23°	9	12	18	-
24°	9,5	12,5	19	-
25°	10,5	14	21	-

 

Εξαιτίας της έντονης ανάπτυξης των δένδρων την άνοιξη, σε περιπτώσεις συχνών περιόδων μόλυνσης, η προστασία πραγματοποιείται κάθε 5-6 μέρες, ενώ μία καλοκαιρινή μέρα χωρίς προσβολή, η προστασία επαναλαμβάνεται κάθε 12-14 ημέρες.

Προκειμένου να αποφευχθεί η ανάπτυξη ανθεκτικότητας πρέπει να εφαρμόζονται δραστικές ουσίες με διαφορετικούς τρόπους δράσης, διασυστηματικά και επαφής χημικά, χημικοί συνδυασμοί και η εναλλαγή αυτών.

Τα τελευταία χρόνια , από το 2008 και μετά , παρουσιάστηκε έντονο το πρόβλημα της ανθεκτικότητας στην περιοχή μας.

Το φουζικλάδι είναι μια δύσκολη ασθένεια που για να αντιμετωπιστεί απαιτεί ψυχραιμιά και σωστή διαχείριση.

Δεδομένου του γεγονότος ότι πλέον τα φάρμακα δεν δουλεύουν πλέον καλά κάνουμε ότι μπορούμε για να βελτιώσουμε τον τρόπο και τις συνθήκες του ψεκασμού .

• Όγκος ψεκαστικού διαλύματος 50 λίτρα/στρ για κάθε μέτρο ύψους των δέντρων.
• Για δέντρα ύψους περίπου 3,5 μέτρων με μεγάλη φυλλική επιφάνεια απαιτούνται 200 λίτρα νερό/στρέμμα.
• Ταχύτητα ψεκαστικού μηχανήματος μέγιστη 4- 4,5 χλμ/ώρα. Με μεγαλύτερη ταχύτητα μένουν αψέκαστα φύλλα.
• Με 7 χλμ/ώρα ο ψεκασμός είναι πολύ κακής ποιότητας  και εμφανίζονται άπειρα προβλήματα.

Εξαιτίας αυτού του γεγονότος παρατηρήθηκε ότι παλιάς τεχνολογίας βυτία που ρίχνουν πάρα πολύ νερό και ανήκουν σε παραγωγούς παλιάς γενιάς σχεδόν ποτέ δεν έχουν προβλήματα με φουζικλάδι.

Απεναντίας φουζικλάδι εμφανίζεται πολύ τακτικά στα βυτία νέας τεχνολογίας με μπεκ οικονομίας.

Νομίζω ότι το κλείσιμο της χρονιάς με στρομπιλουρίνες και το ξεκίνημα της νέας χρονιάς πάλι με αυτές ίσως να επιτάχυνε το πρόβλημα της ανθεκτικότητας.

Λίγα χρόνια πριν τις δουλεύαμε μόνο στην αρχή και κάναμε έτσι και διακοπή στην ανθεκτικότητα στις τριαζόλες.

ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΑΝΤΛΗΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ
Φουζικλάδιο μηλοειδών.Τεχνικό φυλλάδιο BASF
Bayer crop science
INSECT IMAGES (Φωτογραφίες Γεωπονικού περιεχομένου υψηλής ευκρίνειας για πλήθος καλλιεργειών ,έντομα , μύκητες και όχι μόνο. Απαιτείται εγγραφή, αξίζει όμως τον κόπο)
PlantPro

Δρ Γεώργιος Α. Μπάρδας